IJzertekort wordt ook wel bloedarmoede, ijzer anemie of ijzerdeficiëntie genoemd. Ontdek hier meer over wat ijzertekort precies is en wat symptomen zijn en hoe je een tekort test (en meer over de Hb waarden). Kom er ook achter wat de oorzaak van een tekort is, waar veel ijzer in zit (ook in relatie tot voeding) en hoe je het kan behandelen, met tips van dokter Schols!
Inhoudsopgave
Wat is bloedarmoede?
In ons bloed bevinden zich allerlei stofjes die ervoor dienen te zorgen dat we ons energiek voelen. Een van die stofjes zijn rode bloedcellen, die voor circa 33% gevuld zijn met het stofje Hemoglobine (Hb). Hemoglobine is een eiwit en geeft bloed de kleur rood. Hemoglobine transporteert zuurstof en koolstofdioxide door ons bloed.
Als er te weinig Hb in ons bloed aanwezig is, wordt gesproken van bloedarmoede. Bloedarmoede kan veel verschillende oorzaken hebben. Zo kan bloedarmoede ontstaan door een tekort aan:
- Foliumzuur (Foliumzuur kan op twee manieren in het bloed worden onderzocht: via serum en onderzoek in de cellen (via intracellulair onderzoek).
- Vitamine B6
- Vitamine B12
- IJzer, dit is een mineraal.
Wanneer bloedarmoede?
Je kunt de Hb waarde van je bloed laten testen bij je dokter. Dit wordt ook wel ijzertekort test genoemd.
Laboratoria kunnen verschillende waarden gebruiken om je Hb te meten. Je kunt bij jouw dokter om een uitdraai van jouw resultaten vragen, zodat je kunt zien wat de referentiewaarden zijn en wat ‘normaal’ is.
Hb waarden/ijzertekort waarden:
Meestal is er sprake van bloedarmoede bij een Hb onder de 7,5 bij vrouwen en onder de 8,5 bij mannen.
Dit filmpje gaat er ook op in:
Echter; elk lichaam is uniek. Sommige lichamen functioneren in de praktijk bijvoorbeeld beter bij een officieel hogere referentiewaarde. Een te laag Hb wordt bloedarmoede genoemd, en kan komen door een tekort aan ijzer, maar ook door andere hierboven genoemde oorzaken. Er is een vervolgonderzoek nodig om vast te stellen waardoor je Hb zo laag is en of dit bijvoorbeeld komt door een ijzertekort. De rest van de blog gaat in op bloedarmoede veroorzaakt door een tekort aan ijzer.
IJzertekort symptomen vrouw
Een ijzertekort kan diverse gevolgen hebben. Hieronder vind je voorbeelden van klachten waar je als vrouw last van kunt hebben; niet enkel fysieke, maar ook psychische symptomen.
Fysieke klachten door een ijzertekort:
- Haaruitval
- Duizelig zijn
- Hartkloppingen hebben
- Kortademig en/of snel buiten adem zijn
- Hoofdpijn hebben
- Er bleek uitzien
- Rusteloze benen
- Last hebben van oververmoeidheid en je heel slap en/of futloos voelen
- Zwart voor je ogen zien
- Sterretjes zien
Emotionele klachten door een ijzertekort:
- Weinig kunnen, en weinig kunnen hebben en bijvoorbeeld snel aangebrand zijn
- Je neerslachtig of depressief voelen
Mentale klacht door een ijzertekort:
- Je slecht kunnen concentreren of verward zijn
Hoogsensitiviteit
Dr. Aron ontdekte dat ongeveer 1 op de 5 mensen een hoogsensitief persoon (HSP) is. Een HSP herkent zich in deze HSP kenmerken. Met deze HSP test ontdek je of je hoogsensitief bent. Hoogsensitieve personen kunnen ten opzichte van niet-hoogsensitieve personen extra last hebben van ijzertekort-klachten zoals vermoeidheid. Je erg moe, duizelig of verzwakt voelen kan frustrerend zijn. Misschien is even je schoenen aandoen, of ‘naar de brievenbus lopen al te veel?
IJzertekort oorzaken
Er kunnen diverse oorzaken zijn van een ijzertekort. Het interview met dokter Schols (zie hieronder) gaat er dieper op in. Zo kan een ijzertekort komen door:
- Zeer intensieve, langdurige lichamelijke inspanning (zo zijn zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven en topsporters hier gevoeliger voor)
- Bloedverlies, zoals bij een (heftige, intense) menstruatie
- Dat je te weinig eten eet waar ijzer inzit (HSP die vegetarisch of veganistisch eten kunnen hier gevoelig voor zijn)
Soms kan stress ijzertekort veroorzaken.
Herken je je in een of meerdere van deze kenmerken? Eet je bijvoorbeeld vegetarisch of veganistisch, verlies je veel bloed, ben je zwanger of geef je borstvoeding, span je je langdurig lichamelijk in of ben je onder de 22 jaar? Let er dan op dat je voldoende ijzer binnen krijgt!
Interview met dokter Schols over ijzergebrek
Voor deze blog interviewde ik dokter Saskia Schols. Dokter Schols is internist-hematoloog in het Radboud universitair medisch centrum. Haar aandachtsgebieden zijn onder meer:
- PNH (een zeldzame vorm van bloedarmoede)
- Hemoglobinopathie (wat ook wel ‘erfelijke bloedarmoede’ wordt genoemd)
- IJzerstofwisselingsstoornissen (dokter Schols werkt voor het Radboudumc Expertisecentrum IJzerstofwisselingsziekten)
Ik stelde haar de volgende vragen:
1. Hoe vaak komt ijzergebrek voor?
Dokter Schols: “De incidentie van ijzergebrek is ongeveer 10 patiënten per 1000 personen.”
2. Wat voor klachten zie je in de praktijk vaak bij mensen die een ijzergebrek hebben?
Dokter Schols: “Het overgrote gedeelte heeft chronische moeheid, indien het ijzergehalte verder terugloopt dan ontstaan ook klachten van duizeligheid bij inspanning, zwart voor de ogen en kunnen hartkloppingen ontstaan (vaak bij inspanning). Haaruitval en kloofjes aan nagels en slecht genezende wondjes kunnen in theorie ook voorkomen, maar heb ik eigenlijk niet vaak gezien.”
3. Bestaat er zoiets als de meest voorkomende klacht en zo ja: welke precies?
Dokter Schols: “Meest voorkomend is chronische moeheid gedurende de hele dag en een verminderde inspanningstolerantie.”
4. Waardoor kan een ijzergebrek komen?
Dokter Schols: “Een ijzergebrek kun je opdelen in een aantal categorieën: het overgrote deel heeft een ijzergebrek door verlies van ijzer. Denk hierbij als grootste groep aan vrouwen met een hevige menstruatie.
Daarnaast kan bloedverlies via de tractus digestivus optreden bij mensen met een infectie/ontsteking in de darmen (infectieus door een virus maar ook door een auto-immuunziekte als de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa) of bloedverlies door een kwaadaardige tumor in de darmen. Bij patiënten met een hartaandoening kunnen er ook snelle kwetsbare vaatjes in de darmwand bevinden die snel kunnen bloeden. Verlies van ijzer kan ook door een bloeding uit de urinewegen komen, door bijvoorbeeld blaaspoliepen of het verlies van ijzer door afbraak van rode bloedcellen in de bloedbaan (denk aan sikkelcelziekte).
Een andere oorzaak van een laag ijzergehalte is een opname/absorptie probleem. Denk hierbij aan coeliakie, aangeboren darmaandoeningen waarbij uit de dunne darm geen ijzer wordt opgenomen. Sommige medicamenten kunnen ook leiden tot een opname stop van ijzer (maagtabletten hierbij als belangrijkste).
Een andere categorie is onvoldoende inname van ijzer, zoals bij een onvoldoende dieet, een grotere behoefte aan ijzer tijdens de zwangerschap of bij jonge kinderen.
Daarnaast kan een tekort aan ijzer bestaan bij gebruik van EPO bij chronische aandoeningen waarbij het beenmerg (= fabriek waar de rode bloedcellen gemaakt worden en het ijzer ingebouwd wordt) onvoldoende ijzer heeft (nierziekten).”
5. Wanneer verwijst een huisarts naar je door?
Dokter Schols: “De meeste huisartsen verwijzen een patiënt door met een laag ijzergehalte die niet reageert op de standaard orale ijzertabletten. Het ijzergehalte blijft dan laag en het Hb gehalte stijgt niet. De vraag van de huisarts is of er echt sprake is van een ijzergebrek of dat er een andere ziekte aan ten grondslag ligt.”
6. Zijn er volgens jou zaken die verder wetenschappelijk onderzocht dienen te worden wat betreft ijzergebrek en zo ja: wat precies?
Dokter Schols: “Het is in een aantal gevallen nog steeds niet helemaal duidelijk waarom de ene persoon wel goed reageert op ijzertabletten bij een ijzergebrek en de andere persoon niet. Welke factoren hierbij belangrijk zijn weten we voor een deel (denk aan tegelijk tijdig gebruik van vitamine C hetgeen de opname van ijzer stimuleert), maar er zijn ook nog factoren die we niet weten. Hopelijk krijgen we deze ook nog boven tafel.”
7. Heb je tips voor mensen die vermoeden dat ze een ijzergebrek hebben?
Dokter Schols: “Belangrijkste tip is om naar de huisarts te gaan en het Hb gehalte en ijzergehalte te laten prikken. Goed om dan het medicatielijstje mee te nemen en ook op een rijtje te hebben of en welke voedingssupplementen er ingenomen worden (sommige zorgen nl ook voor een opname probleem van ijzer). Tevens nagaan of er sprake van zijn van bloedverlies via de ontlasting of urinewegen: zijn er klachten van buikpijn, gewichtsverlies, onverklaarbare koorts?”
Tot zover het interview met dokter Schols. Hieronder vind je nog meer informatie van mij :).
IJzertekort aanpakken en bloedarmoede behandelen ? 3 tips:
Deze tips helpen om om ijzertekort aan te pakken.
Tip 1: Raadpleeg bij klachten altijd een arts
Zo maken Nederlandse huisartsen in het geval van anemie bijvoorbeeld gebruik van dit deze NHG richtlijnen.
Tip 2: Onderzoek
Je kunt je via een huisarts laten onderzoeken op Hb en een mogelijk ijzertekort. Dit wordt gedaan via bloedonderzoek (bijvoorbeeld door naast Hb en ijzer ook MCV, transferrine en ferritine te meten).
Ferritine
Ferritine is een eiwit dat de binding van ijzer bij de opslag in de lever en het beenmerg verzorgt. Als er ferritine in het bloed wordt onderzocht, dan wordt de ijzervoorraad in het lichaam onderzocht.
Laag ferritine normaal Hb
Een laagnormaal ferritine gehalte kan bijvoorbeeld in combinatie met een ‘goed’ Hb- en ijzergehalte gaan: dit kan (maar hoeft niet) een mogelijk voorteken te zijn van een toekomstig ijzertekort. Houd vinger aan de pols.
Ferritine te laag hb goed
Een te laag ferritine gehalte kan bijvoorbeeld in combinatie met een ‘goed’ Hb- en ijzergehalte gaan. Onderzoek in dat geval waardoor dit komt en houd vinger aan de pols.
Oorzaken te lage ferritine
Er kunnen verschillende oorzaken zijn van een te laag ferritine gehalte, bijvoorbeeld gerelateerd aan:
- Genen
- Te weinig ijzer consumeren
- Bloed hebben verloren, zoals tijdens een heftige menstruatie, operatie, een bloeddonatie (en hier nog niet voldoende van hersteld zijn)
- Lichamelijk langdurig actief zijn geweest, bijvoorbeeld bij duursporten
- Een medische oorzaak zoals een ziekte (bijvoorbeeld een opnameprobleem in de darmen) of bepaald medicatiegebruik
Laag ferritine symptomen
Een laagnormale/te lage ferritine waarde kan klachten geven als de hb-waarde goed is, maar dat hoeft niet het geval te zijn. Deze klachten lijken op klachten die horen bij een ijzertekort, zoals vermoeidheid.
Wanneer is er een ijzertekort?
Er is sprake van een ijzertekort wanneer deze bloedwaardes te laag zijn:
- het hemoglobine (Hb) gehalte
- en/of ferritine gehalte
Als je als HSP bang bent voor bloedprikken, raadpleeg dan deze tips.
Tip 3. Ga je ijzertekort aanvullen als dat nodig blijkt
Heb je een ijzertekort? Stem je behandeling af met je arts. De behandeling van bloedarmoede bestaat er in het reguliere circuit uit om de oorzaak van de bloedarmoede (het te lage Hb) op te sporen zodat er gewerkt kan worden aan een mogelijke fysieke oplossing. Helemaal bij een chronisch ijzertekort is dit belangrijk! Het kan komen dat je bloedarmoede, vanuit een reguliere visie is ontstaan door bijvoorbeeld een B12-tekort of ijzertekort.
Hoe krijg ik mijn ijzer omhoog?
Er kan worden gedacht aan het verkrijgen van extra ijzer via voeding en/of supplementen om de ijzerwaarde te verhogen. Hieronder ontdek je er meer over.
IJzer in voeding
IJzer zit in dierlijke en plantaardige voedingsproducten. De variant in dierlijke producten (heemijzer) is beter op te nemen door het lichaam dan die in plantaardige producten (non-heemijzer). Hieronder vind je wat mogelijkheden van producten waar ijzer in kan zitten (de lijst is niet compleet).
Waar zit veel ijzer in qua dierlijke producten?
Er zit relatief veel ijzer in lam of rundvlees. Verder zit er in ei ook ijzer. Calcium (zuivel) remt de opname van heemijzer, maar volgens de Vegetariërsbond niet of nauwelijks die van non-heemijzer.
Waar zit veel ijzer in qua plantaardige producten?
Plantaardige die kunnen helpen om je ijzer aan te vullen:
- Appelstroop.
- Gedroogd fruit (abrikozen, rozijnen, krenten, appel, tutti frutti).
- Tahin sesampasta.
- Noten zoals walnoten en cashewnoten.
- Peulvruchten: rode kidneybonen, bruin/wit gekookte bonen, linzen, doperwten, tuinbonen, sojabonen (let op: soja zit door veel producten zoals brood. Veel HSP kunnen hier gevoelig op reageren, vooral als jarenlang veel vleesvervangers op sojabasis worden gegeten).
- Volkoren graanproducten; volkoren brood, volkorenpasta, tarwemeel (tarwebrood), roggemeel (roggebrood), ontbijtproducten zoals muesli en cereals, bulgur, seitan, boekweit, zilvervliesrijst.
- Groenten: tuinkers, courgette, broccoli, peterselie, groene bladgroenten als andijvie, veldsla, postelein, raapstelen en spinazie.
- Kant-en-klare vleesvervangers (niet in elke vleesvervanger zit (veel) ijzer; check daarvoor zelf de ingrediëntenlijst).
Als je een plantaardig product eet waar ijzer inzit, is het aan te raden om daarbij ook iets tot je te nemen waar vitamine C inzit, zoals een sinaasappel, bes, kiwi of aardbei. Vitamine C versterkt de opname van ijzer.
Krijg hier via de Vegetariërsbond een indruk hoeveel ijzer er in voeding zit. Hier lees je hoeveel ijzer je per dag nodig hebt volgens het Voedingscentrum. Check altijd zelf de ingrediëntenlijst en de exacte hoeveelheid ijzer.
Wat mag je niet eten als je ijzertekort hebt?
Bepaalde stoffen in voeding werken averechts als je ijzer wilt aanvullen. Zo kan oxaalzuur in rabarber en fytinezuur in granen en peulvreuchten de ijzeropname belemmeren. Calcium kan ook de opname van ijzer belemmeren.
Van tannine in rode wijn, thee en druiven en voedingsvezels wordt vermoed dat ze wellicht de ijzeropname belemmeren. Er wordt ook gedacht dat koffie vanwege de aanwezige polyfenolen de opname kan belemmeren. Dat is niet bewezen.
Doorgaans wordt aangeraden om ijzersuppletie/medicatie niet tegelijkertijd in te nemen met melkproducten en thee en koffie. Raadpleeg hiervoor de bijsluiter of apotheker.
Raadpleeg je arts om te vragen wat je niet mag eten.
IJzer supplementen
- Soms raadt een arts aan om ‘sterke’ ijzerpillen te gebruiken die alleen via de apotheek verkrijgbaar zijn.
- Soms raadt een arts aan om zelf pillen te halen, bijvoorbeeld bij de drogist.
- Daarnaast gebruiken sommige mensen Roosvicee Ferro, vaak verkrijgbaar bij de supermarkt. Hier zit echter ook toegevoegd suiker in, waar sommige HSP het niet goed op doen. Dit raad ik daarom af.
- Sommige (antroposofische) huisartsen adviseren Floradix. Zelf heb ik Floradix gebruikt; dit is zowel in drank als pilvorm te verkrijgen en bestaat uit kruiden en is natuurlijk. Ik gebruikte de drankvorm (de pilvorm is niet vegetarisch/veganistisch). Er bestaat ook een variant van Floradix zonder gluten en gist: Floravital. Het Voedingscentrum raadt veganisten sowieso aan om een supplement te gebruiken (tip: doe dit in overleg met een arts. Zo zit er in Floradix ook vitamine B6: teveel vitamine B6 kan opstapelen en klachten geven). Gemiddeld merken mensen na 3 maanden verschil na het innemen van het eerste supplement.
Klik hieronder op de afbeeldingen van Floradix of Floravital, om ze direct veilig via bol.com te bestellen:
Ik werk samen met bol.com. Dit artikel bevat daarom affiliate links. Als je via de links in dit artikel bij bol.com een genoemd product uit dit artikel/iets anders bestelt krijg ik hier een kleine vergoeding voor en steun je mij. Dit waardeer ik zeer! Jij betaalt niets extra.
Ga niet zelf experimenteren met ijzersupplementen; een teveel aan ijzer is niet goed, zo kan het leverklachten veroorzaken!
Hoe snel kun je ijzertekort aanvullen?
Hoe snel een ijzertekort is opgelost en is aangevuld met ijzer is heel persoonlijk. Dit kan doorgaans enkele weken tot maanden duren.
Blijf je last houden van vermoeidheid?
Vanuit een holistische visie is je vermoeidheid en mogelijk ijzertekort er niet voor niets; het wilt je wat vertellen en is een signaal van je ziel. Door mogelijke fysieke disbalans op te lossen in overleg met een arts én te leren luisteren naar de boodschap van vermoeidheid kun je meer energie creëren.
Heb je een vraag over ijzer/wil je persoonlijk advies over jouw situatie?
Raadpleeg bij klachten en bijbehorende vragen voor de zekerheid ook altijd een arts. Bekijk eerst even mijn informatie die ik heb gedeeld over ijzer op mijn site. Heb je daarna nog een vraag over ijzer? Ik help je er enkel bij met het Complete HSP Jaartraject ‘Van vermoeid naar een leven waarin jij Bloeit! Klik hier en vind er meer informatie over>>>
Vond je dit artikel waardevol? Doneer!
Heb je iets aan dit artikel gehad? Je doet mij een groot plezier met een donatie :). Daarmee ondersteun je mij om nog meer informatieve en inspirerende artikelen te kunnen delen in de toekomst. Elk bedrag (klein of groot) is heel welkom. Doneren kan al vanaf €2,-! Klik hier om te doneren >>>
Over Femke de Grijs
Als kind stond ik van nature in contact met fijnstoffelijke dimensies. Toen ik erachter kwam dat mijn omgeving niet waarnam wat ik waarnam, werd ik bang voor andermans mening hierover en sloot ik mij hiervoor af.
Jarenlang onderdrukte ik mijn paranormaliteit en hoogsensitiviteit en leefde ik vanuit mijn ratio. Ik cijferde mijzelf (spirituele essentie) weg en leefde naar de verwachtingen van de buitenwereld. Dit gaf op den duur fysieke, emotionele en mentale klachten zoals uitputting en somberheid. In het reguliere circuit liep ik vast.
Ik voelde dat ik het roer om mocht gooien, leerde de vruchten van mijn sensitiviteit plukken en ging mijn droom leven. Zo kwam ik tot bloei. Mijn levenspartner Mathijs en ik verkochten ons huis in Nederland. Sinds 2017 reizen wij voor onbepaalde tijd samen met hond Juultje (geboren in 2022) de wereld over.
Ben jij een ambitieuze spirituele vrouw en wil ook bezield leven? Ik help jou graag, bijvoorbeeld via mijn gratis E-book, blogs en begeleiding.