Hoera, het is herfst! Sommige HSP kunnen intens van genieten van de overgang van de zomer naar de herfst en de herfst zelf: de natuur, de dieren om je heen en kleding veranderen vaak.
Voor veel HSP die nog niet in balans zijn, is de herfst echter soms een nare periode: misschien heb je last van de kou, donker, voel je je somber en heb je last van een herfstdepressie…. Je bent niet de enige!
In dit artikel wordt ingegaan op wanneer het precies herfst is, wat kenmerken zijn van een herfstdepressie, wat de oorzaak ervan is en wat je ertegen kan doen!
Wanneer begint de herfst?
Wanneer de herfst ‘echt’ begint, hangt af van je visie. Zo is er een meteorologische, astronomische en TCM- telling.
Meteorologische telling
Sommige meteorologen wilden 3 opeenvolgende kalendermaanden als 1 seizoen ‘tellen’. Van hieruit ontstonden de meteorologische telling. De meteorologische herfst begint:
- op 1 september op het noordelijk halfrond.
- op 1 maart op het zuidelijk halfrond.
Astronomische telling
In de astronomie begint een jaargetijde op het moment dat de zon op de evenaar komt. Dit tijdstip verschilt van jaar tot jaar. De aarde doet er ongeveer 1 jaar over om om rond de zon te draaien. Omdat de as van de aarde wat schuin en ten opzichte van de zon wat scheef staat, ontstaan er 4 seizoenen.
De herfst begint elk jaar op een andere tijd:
- op het noordelijk halfrond wanneer de zon recht boven de evenaar staat en naar het zuiden schuift. Meestal begint de herfst op 21, 22 of 23 september.
- op het zuidelijk halfrond rond 20 maart.
Hier ontdek je wanneer de herfst precies begint volgens de astronomische telling.
Herfstequinox
Op het moment dat de zon loodrecht boven de evenaar staat is er sprake van een herfstpunt of herfstequinox. De dag en nacht duren dan precies even lang. Een equinox betekent ‘gelijke nacht’ (deze term komt uit het Latijn). Een synoniem voor equinox is dag- of nachtevening. Tijdens de herfstequinox start de herfst.
TCM telling
TCM staat voor Traditional Chinese Medicine. Het is een verzamelnaam van diverse vormen van de Chinese geneeskunde. Denk maar aan Chinese Kruidenkunde, acupunctuur, voeding (5 elementen voeding) en lichaamsoefenignen zoals Qi Gong en Tai Qi.
Volgens deze Chinese visie begint de herfst rond 8 augustus.
Wat is herfst?
Vrij vertaald betekent het woord herfst ‘oogst‘. Deze oogst is te danken aan de periode die hieraan vooraf ging. Het woord herfst is afgeleid van de Germaanse wortel harbista. Het Middelnederlandse woord hervest sluit hierop aan. Ook in andere talen komt dit terug, denk maar aan:
- Het Engelstalige woord harvest, dit betekent ook ‘oogst’. Het Engelstalige woord ‘herbal’ lijkt hier ook op, dit woord komt uit het Latijn en betekent ‘kruid’.
- Het Oudhoogduits woord ‘herbist’ en het Middelhoogduits herbest. Nu wordt de herfst in het Duits meestal Herbst genoemd.
Na de herfstequinox neemt de zonkracht en het licht (yang energie) verder af. Yin energie neemt toe.
De herfst bevat ten opzichte van de lente en zomer relatief veel Yin energie. Dit houdt (in ieder geval als je in Nederland woont) in dat:
- Het kouder is.
- Het donkerder is.
- Men over het algemeen minder actief is (denk maar aan dieren die zich voorbereiden op de aankomende winterslaap).
Sommige HSP hebben hier baat bij. Bij anderen valt dit, mede ook door de regen zwaar. Ze kunnen er extra moe door raken.
In dit filmpje hoor je ook hoe verschillend mensen tegen herfst aan kijken:
Herfstdepressie symptomen
Sommige mensen krijgen gedurende de herfst, meestal als de blaadjes van de bomen vallen last van allerlei klachten.
Dit wordt soms ook wel een herfstdip, najaarsdip, herfstdepressie, najaarsdepressie, of de ‘blaadjes vallen van de bomen depressie’ genoemd. Hieronder vind je wat kenmerken die bij een herfstdepressie kunnen horen.
Fysieke kenmerken:
- Slaapproblemen (bijvoorbeeld extra slaperig zijn)
- Eetproblemen (bijvoorbeeld minder of juist meer zin in eten)
- Futloosheid, vermoeidheid
- Minder productief zijn
Emotionele kenmerken:
- Onzekerheid
- Onrust voelen
- Stemmingswisselingen
- Lusteloos zijn. Geen plezier meer hebben in dingen waar je normaal wel plezier bij ervaart
- Je somber, terneergeslagen of depressief voelen. Soms gaat dit gepaard met dat je niet kan huilen, of huilbuien (die niet ‘opluchten’).
Mentale kenmerken:
- Negatieve gedachten
- Concentratieproblemen
Herfstdepressie test
Er bestaat geen wetenschappelijk onderbouwde zelftest om te achterhalen of er sprake van een herfstdepressie is.
Verschil herfstdepressie en herfstdip
Er is een verschil tussen ‘tijdelijk’ in een dipje zitten (door omstandigheden zoals een overlijden), een herfstdip (ook wel najaarsdip genoemd), een herfstdepressie (ook wel najaarsdepressie of ‘blaadjes vallen van de bomen depressie’ genoemd) en ‘gewone’ depressie.
Circa 3% van de Nederlanders heeft extreme last van een herfstdip. Een herfstdepressie is ‘zwaarder’ dan een dip. Officieel heet een herfstdepressie een seizoensgebonden depressie. Bij een seizoensgebonden depressie houdt de depressie langer dan 2 weken achtereenvolgens aan. Ook is er verschijnen de klachten minimaal 2 jaar achter elkaar. Een herfstdip of herfstdepressie wordt veroorzaakt door de herfst en is tijdelijk. Een ‘gewone’ depressie is niet gelinkt aan een specifiek seizoen.
Oorzaak herfstdepressie
Zowel een herfstdip als een herfstdepressie worden meestal veroorzaakt door een tekort aan daglicht. Doordat er in de herfst minder daglicht is, wordt je bioritme (je dag- en nachtritme) aangepast. Er wordt gedacht dat melatonine (een hormoon) hier ook verband mee houdt.
Vanuit een Chinese visie is het metaal element met de herfst verbonden. Als je last hebt van een herfstdepressie of dip en verdriet, is je metaal element uit balans. Als je metaal element uit balans, dan kun je wellicht ook:
- Moeilijk loslaten. Bijvoorbeeld qua mensen, werk of andere dingen.
- In het verleden blijven ‘hangen’.
- Moeite hebben met veranderingen.
- Je ‘anders’ of eenzaam voelen.
Energetisch is er vaak een tekort aan yang energie en licht en warmte in het lichaam. HSP die last hebben van een herfstdepressie hebben ook vaak kouwelijke lichaamsdelen zoals handen en voeten. Het komt vaak voor dat mensen die hier last van hebben in hun tienerjaren al een hekel aan winter hadden.
Einde herfst
Volgens de meteorologische telling loopt de herfst:
- tot 1 december op het noordelijk halfrond.
- tot 1 juni op het zuidelijk halfrond.
Volgens de astronomische telling loopt de herfst:
- rond 22 december op het noordelijk halfrond.
- rond 21 juni op het zuidelijk halfrond.
Volgens TCM eindigt de herfst rond begin 7 november.
Ondanks deze data, verdwijnen de herfstdepressie klachten meestal in het voorjaar (als het lichter wordt) weer.
Herfstdepressie tips:
Er bestaat niet 1 standaard behandeling tegen een herfstdepressie. Hieronder vindt je 11 algemene tips:
Tip 1. Neem je klachten serieus!
Praat erover met vrienden. Raadpleeg bij klachten altijd een arts en vind een professional die je hierbij verder kan helpen.
Tip 2. Ga naar buiten
En adem bewust frisse lucht in.
Tip 3. Voorkom een vitamine D-tekort
Omdat de zonkracht afneemt en het donkerder wordt, is het belangrijk om je vitamine D op peil te houden. Een vitamine D tekort kan onder meer leiden tot een somber gevoel of hersftdip/depressie. Laat je hier op onderzoeken en vul het tekort aan, of maak (in overleg met je arts) gebruik van een vitamine D supplement om te voorkomen dat je vitamine D waarde daalt.
Ga naar buiten en laat daglicht op je schijnen (ook al is het bewolkt of niet lekker weer).
Sommige HSP hebben ook baat bij lichttherapie. In dat geval wordt kunstmatig licht (zonder UV straling) op de ogen geschenen (je hoeft niet in de lamp te kijken, maar kunt bijvoorbeeld ook een boekje lezen terwijl het licht op je ogen schijnt). Het dag- en nachtritme en de natuurlijke aanmaak van melatonine wordt op deze wijze beïnvloed. Gebruik zo’n lamp in ieder geval niet in de avond, omdat dit je slaapritme kan verstoren!
De Consumentenbond heeft in 2012 daglichtlampen getest. Er is gelet op elektriciteitsgebruik, voldoende licht op 50 centimeter afstand, voldoende licht op de korst aanbevolen afstand en de lichtafstand die op meerdere standen instelbaar is. De Philips EnergyLight HF3319 kwam als beste uit de bus:
Anderen hebben baat bij een zonnebank (dat is géén vervanger van daglicht/lichttherapie; bij een zonnebank moet je je ogen ook goed beschermen omdat dit UV licht bevat) of een lichtwekker. Ik werk samen met bol.com. Dit artikel bevat daarom affiliate links. Als je via de links in dit artikel de genoemde EnergyLight/lichtwekker of iets anders bij bol.com bestelt krijg ik hier een kleine vergoeding voor en steun je mij. Dit waardeer ik zeer! Jij betaalt niets extra.
Of je nou een daglichtlamp, zonnebank, of lichtwekker wil, doe dit allemaal in overleg met deskundigen. Soms hebben HSP hier overigens geen baat bij, bijvoorbeeld vanwege gevoeligheid voor elektromagnetische straling. In dat geval is de echte zon (en een zonvakantie) wellicht een betere optie. Sommige mensen kunnen een herfstdepressie voorkomen, door zich gedurende de zonnige rest van het jaar goed op te laden met daglicht (eventueel in het buitenland) en yang energie.
Tip 4. Zoek de warmte op
Ga bijvoorbeeld naar de sauna of neem een warm (voeten)bad.
Tip 5. Bescherm jezelf
Wind hoort bij het element metaal. Bescherm je goed tegen wind, bijvoorbeeld middels een winddichte sjaal, oorwarmers of jas.
Tip 6. Eet bewust
Eet bijvoorbeeld dingen uit het herfstseizoen. Omdat het deze periode qua temperatuur kouder wordt, is het vaak goed om jezelf te voeden met eten dat je energetisch opwarmt. Een professional kan je hierbij helpen, bijvoorbeeld middels kinesiologie. Denk maar aan het eten van wilde kastanje taart of warme soep, in plaats van ijs en salades.
Tip 7. Geniet
Geniet van al het moois dat er in deze tijd is, bijvoorbeeld van de prachtige kleuren en geuren van de bladeren of paddestoelen en denneappels. Maak eens een herfsttafel. Bijvoorbeeld met herfstbladeren, kastanjes, eikels, denneappels, pompoenen, ‘lampionnetjes’, of een leuk zelfgemaakt herfstkaarsje:
Tip 8. Laat los
Bomen en planten laten vaak hun bladeren los. Sta stil bij wat je nog bij je houdt (vasthoudt) en of je er echt blij van wordt. Laat los wat je niet meer dient, denk maar aan negatieve energie. Ruim bijvoorbeeld je huis op; doe dingen weg die je niet meer wil en maak je huis schoon. Maak je hoofd leeg, laat je gepieker en perfectionisme los en maak ruimte te maken voor nieuwe dingen die je voeden. Word je ook bewust van je grenzen en bescherm deze.
Tip 9. Leer omgaan met verdriet
In plaats van het te verstoppen of te onderdrukken.
Tip 10. Bezin
Nodigde de zomer je nog uit om er (buiten) op uit te gaan, wordt het in de herfst meer een tijd voor introspectie en bezinning. Rond de projecten waar je in de lente en zomer mee bezig was af en geniet van de ‘oogst’ van je werk en inspanning. Begin dingen die gericht zijn op reflectie. Sta stil bij wat je nog wil. Meditatie en activiteiten binnenshuis (zoals spelletjes doen of koken) passen hier bijvoorbeeld bij.
Tip 11. Ga met mensen om waar je blij van wordt
Bijvoorbeeld tijdens deze feestdagen en volle manen (vier deze op een manier die bij je past, dat kan ook zijn door het niet te vieren ;).
Feestdagen in de herfst
Er zijn diverse feestdagen in de herfst, waaronder Mabon, Sint Maarten en Sinterklaas.
Mabon
Mabon is Keltische god, hij wordt in relatie gebracht met de zon. Mabon is een relatief nieuwe benaming voor de periode na de herfstequinox, tussen 20 en 23 september. De exacte dag van Mabon wisselt elk jaar. Gedurende deze dag wordt er bewust stil gestaan bij de goede oogst in het leven van iemand op alle vlakken zoals werkgebied en relatiegebied. Vroeger werd ook gevraagd of goden bescherming konden geven voor de aankomende wintertijd.
Sint Maarten
Martinus of Maarten werd rond 316 in Hongarije geboren. Hij was al jong een Romeinse soldaat. Toen hij bij de poort van de stad een bedelaar in de sneeuw zag zitten, gaf hij de bedelaar zijn halve mantel. Later werd hij een bisschop. Hij stierf toen hij circa 80 jaar was en werd begraven op 11 november. Hij wordt gezien als een heilige. Zo is hij beschermheilige van onder meer Groningen, die ook wel Martinistad wordt genoemd.
Om licht te laten schijnen in donkere tijden, werden later fakkels aangestoken door ruiters, soms met een Martinus en bedelaar erbij. Later werden de fakkels vervangen door lampions. Op 11 november wordt Sint Maarten gevierd. Nu is Sint Maarten vooral bekend doordat kinderen langs de deuren gaan en liedjes zingen. Ze vragen om snoep.
In onderstaand filmpje (van de smartphone-familietour van het Centraal Museum) is ook ingegaan op wat Sint Maarten is en wat de relatie met Utrecht is:
Sinterklaas
Sinterklaas stamt af van Sint Nicolaas. Rond 270 werd Nicolaas geboren. Hij werd een bisschop in Griekenland/Turkije (onder andere in Myra, daarom word hij vaak ‘Nicoloos van Myra’ genoemd) die zijn rijkdom met arme mensen deelde. Na zijn overlijden (op 6 december) werd hij als heilige (Sint) gezien, speciaal als beschermheilige voor kinderen. Omdat in de tijd van zijn overlijden de Islam opkwam en Nicolaas toen niet meer mocht worden vereerd, werden zijn stoffelijke resten overgebracht naar het plaatsje Bari in Italië, dat in Spaanse handen kwam. Hierdoor is waarschijnlijk ook de Spaanse associatie ontstaan.
Op de eerste zaterdag na Sint Maarten vindt in Nederland de intocht van Sinterklaas plaats. Sinterklaas wordt in Nederland op 5 december gevierd.
Houd rekening met hormoonverstorend speelgoed: vermijd dit:
Volle maan in de herfst
Gedurende de herfst komen vaak deze volle manen aan bod:
- 12 september – 12 oktober: Oogstmaan
- 12 oktober – 10 november: Jachtmaan
- 12 november- 10 december: Bloedmaan
- 10 december – 21 december: Boommaan
Hoogsensitiviteit
Hoogsensitieve mensen staan (onbewust) extra open voor prikkels, zo ook van de seizoenen. Dit heeft een voordeel: ze kunnen intens van indrukken zoals die van de herfst komen genieten. Veel HSP beheersen echter hun hoogsensitiviteit nog niet.
Als HSP hun hoogsensitiviteit nog niet goed beheersen zijn ze meestal alsmaar druk en aan het ‘rennen’. Ze kunnen dan vaak moeilijk de energie (emoties, gedachten, verwachtingen) van anderen en hun perfectionisme loslaten. Meestal piekeren ze over (andermans) problemen, kunnen ze moeilijk genieten en hebben ze last van emoties zoals verdriet. Ze kunnen prikkels en klachten zoals een herfstdip zeer intens ervaren. Ze willen het dolgraag anders, maar weten niet wat ze nou zelf willen en belanden in een vicieuze cirkel…
Veel HSP hebben moeite met afsluiten voor prikkels. Allerlei indrukken van anderen kunnen worden overgenomen en ‘vermengen’, waardoor het onduidelijk kan zijn wat iemand werkelijk zelf wil. Er kunnen allerlei blokkades aanwezig zijn, die maken dat dit niet goed gaat. Pak dit aan en leer je hoogsensitiviteit beheersen en in te zetten als kracht; zo heb je geen last van prikkels.
Zodat je in plaats van te balen, kan stralen met je hoogsensitiviteit!
Meer weten?
In het complete HSP Jaartraject ‘Van vermoeid naar een leven waarin jij bloeit! ontdek je hoe je je hoogsensitiviteit beheerst en inzet als kracht. Zodat je in plaats van te balen, kan stralen met je hoogsensitiviteit! Klik hier voor meer informatie & hoe je mee kan doen >>>
Vond je dit artikel waardevol? Doneer!
Heb je iets aan dit artikel gehad? Je doet mij een groot plezier met een donatie :). Daarmee ondersteun je mij om nog meer informatieve en inspirerende artikelen te kunnen delen in de toekomst. Elk bedrag (klein of groot) is heel welkom. Doneren kan al vanaf €2,-! Klik hier om te doneren >>>
Over Femke de Grijs
Als kind stond ik van nature in contact met fijnstoffelijke dimensies. Toen ik erachter kwam dat mijn omgeving niet waarnam wat ik waarnam, werd ik bang voor andermans mening hierover en sloot ik mij hiervoor af.
Jarenlang onderdrukte ik mijn paranormaliteit en hoogsensitiviteit en leefde ik vanuit mijn ratio. Ik cijferde mijzelf (spirituele essentie) weg en leefde naar de verwachtingen van de buitenwereld. Dit gaf op den duur fysieke, emotionele en mentale klachten zoals uitputting en somberheid. In het reguliere circuit liep ik vast.
Ik voelde dat ik het roer om mocht gooien, leerde de vruchten van mijn sensitiviteit plukken en ging mijn droom leven. Zo kwam ik tot bloei. Mijn levenspartner Mathijs en ik verkochten ons huis in Nederland. Sinds 2017 reizen wij voor onbepaalde tijd samen met hond Juultje (geboren in 2022) de wereld over.
Ben jij een ambitieuze spirituele vrouw en wil ook bezield leven? Ik help jou graag, bijvoorbeeld via mijn gratis E-book, blogs en begeleiding.
Aanvullende blogs:
- Ben jij een HSP? Doe de test!
- Voorjaarsmoeheid: over de symptomen, oorzaak en hoe je het overwint als HSP (7 tips)
- Vitamine D-tekort ontdekken en oplossen
- Depressie, wat kun je ertegen doen als HSP? 5 tips!
- Wintertijd: nog meer tips voor hoe je kan omgaan met de donkere tijd
P.S. Wat betekent herfst voor jou? Laat het hieronder weten!
P.P.S. Ken je anderen die baat zouden kunnen hebben bij deze tips? Deel dit artikel gerust via Facebook :).